Categories
Painting

Luc Tuymans – Retrospective

Mag een woord – of erger nog – een grammaticaal correcte zin pretenderen inzicht te scheppen in de geschilderde beeldtaal?

Als het van Luc Tuymans afhangt, onthoudt hij zich het liefst van elke toelichting bij zijn schilderijen. Een kunstwerk dat volledig geduid wordt, vergt niets meer van onze verbeeldingskracht.

De werken van Tuymans nopen de toeschouwer zijn pas te vertragen, omdat ze geen glasheldere weergaven zijn van de werkelijkheid. Vage contouren en uitgevlakte elementen zetten de toon. Dit alles om de dubbelzinnigheid van onze leefwereld in beeld te brengen.

Neem nu het werk ‘Turtle’ dat de magie van een lichtstoet in Disneyland uitbeeldt: men kan zich afvragen wat er schuilgaat achter al die pracht en praal…

Met ontelbare penseelstreken creëerde Tuymans een eerder floue weergave van een paradeschildpad in Disneyland. De vaagheid van de figuur zinspeelt op de verborgen structuren die Disneyland beheersen. Het is een verwijzing naar het machtige raderwerk dat niet alleen op commercieel vlak zeer uitgekiend is, maar dat ook op moreel vlak tracht haar waarden tot norm te verheffen. Disneyland toont ons een ideaalbeeld van de perfecte wereld, zonder ruimte voor nuance of afwijkende ideeën. Tuymans plaatst een kritische kanttekening bij de schijnbare perfectie van het meest georchestreerde land ter wereld, Disneyland.

 

Categories
Film

The Housemaid – Sang-soo Im

Met het thema ‘overspel’ werden al aardig wat filmrollen gevuld, de ene al wat aangebrander dan de ander. Sang-soo Im ‘recycleerde’ een scenario uit 1960 (Kim Ki-young), en maakte er een eigen, moderne versie van.

De pater familias van een Zuid-Koreaanse upper class familie besluit een tweede dienstmeid in huis te nemen, om zijn hoogzwangere vrouw te ontlasten. Hij raakt echter geïntrigeerd door de ongeremde toewijding en naïeve onschuld van zijn nieuwe meid. Wanneer blijkt dat de meid een kind verwacht van hem, komt het huis onder hoogspanning te staan.

De eenvoud van het verhaal vormt tegelijkertijd ook haar kracht: vergezochte plotwendingen zouden de geloofwaardigheid alleen maar ondermijnen. Ook tijd en ruimte worden gekenmerkt door dezelfde eenvoud: alles verloopt chronologisch en nagenoeg in dezelfde vertrekken. In dit gesloten circuit zet de regisseur de bakens uit van zijn verhaal: macht en hebzucht raken slaags met dat ene wat ze niet kunnen controleren, het noodlot.

Categories
Dance

En Atendant – ROSAS

Hedendaagse dans is geen hapklare brok cultuur. Een (essentieel?) bindmiddel als muziek wordt soms geminimaliseerd of zelfs achterwege gelaten (bv. in The Song, de voorstelling van ROSAS uit 2009). Dat zegt veel over de houding van de postmoderne choreograaf ten opzichte van het medium muziek: ze is méér dan een louter contextueel of achtergrondgegeven. Tussen dansers en muzikanten ontspint zich een subtiele dialoog.

De openingsscène van En Atendant draait rond het beheersen van de ademhaling, cruciaal voor zowel muzikant als danser. Een fluitist dompelt de toeschouwer noot per noot onder in de sfeer van de 14de eeuw. De toen gangbare muziek was die van de Ars Subtilior: bijzonder ritmisch, polyfoon, afwisselend harmonisch en dissonant.

Vertrekkend op één lijn worden de dansers één met de partituur: ieder lichaam vertolkt een serie noten – een thema – dat telkens vanuit een ander gezichtspunt herhaald wordt. Het grillige maniërisme van de muziek krijgt een tweede leven in de flitsende voeten en de zwetende lijven. Harmonie keert terug wanneer de lichamen elkaar treffen in een choreografisch doorwrocht samenspel. De hele voorstelling lang wordt er geëxperimenteerd met houdingen, bewegingen, kledij, soms woorden… elk middel kan dienen om dichter bij de muziek te komen.

Met stilaan dovende lichten wordt het vallen van de avond aangekondigd. In dit nachttafereel wordt de laatste zichtbare scheiding tussen danser en muziek opgeheven. De intensiteit van de Ars Subtilior zindert na in de vervagende musculatuur van een dansende, naakte man.

Categories
Drawing

David Shrigley

Gesteld dat kunst de verzameling van het ‘schone’, het ‘volmaakte’ is, onder welke noemer moeten we Shrigley’s werk dan plaatsen? Bij Shrigley primeert eerder het ‘onvolmaakte’, de ‘afwijking’, die de geest van de toeschouwer uitdaagt om buiten de normale kaders te denken.

Shrigley is iemand die nieuwe betekenis creëert door betekenaren – zowel woorden als beelden – op een ongewone manier samen te brengen. ‘Going nowhere’ (met een mannetje dat een ladder opgaat) is hier een goede illustratie van: een ordinaire, functionele handeling wordt plots origineel, niet meer zo alledaags.

De kunstenaar werkt niet vanuit een bepaalde onderliggende bedoeling; hij is er in eerste instantie niet op uit om ‘de hedendaagse samenleving in vraag te stellen’. Zijn enige drijfveer is het zuivere experiment. Going nowhere. L’art pour l’art. Dit werkt enorm bevrijdend, en dat merk je ook als toeschouwer: je geest wordt geprikkeld door deze nieuwe kijk op de alledaagse dingen van het leven. We zouden zelfs kunnen zeggen dat Shrigley’s representaties de alledaagse dingen van een laagje stof ontdoen, waardoor de primaire betekenis van de dingen terug helder aan onze geest verschijnt.